Публичное обсуждение проектов НПА

Предложения ОО Белорусский союз дизайнеров"


Предложение 2


19. в статье 24: «Общественные объединения, союзы обязаны ежегодно до 1 марта размещать информацию о своей деятельности, включая финансовую отчетность, в свободном доступе, в том числе в средствах массовой информации и (или) на своих официальных сайтах в глобальной компьютерной сети Интернет».

Если речь идет о том, что общественные объединения будут обязаны размещать отчетность по формам в соответствии с Законом Республики Беларусь «О бухгалтерском учёте и отчетности» (п.2 ст. 15 Закона), то было бы лучше, с целью обеспечения общественным объединениям тех же возможностей по времени подготовки отчетности, которые есть у коммерческих организаций, применять срок, установленный ст. 22 Налогового кодекса Республики Беларусь – «не позднее 31 марта года, следующего за отчетным» (подпункт 1.4.2 пункта 1 статьи 22 НК РБ).
Если будут разрабатываться какие-то иные формы отчетности для общественных объединений, то целесообразно указать на это. При прочтении Закона у общественных объединений должно быть четкое представление о том, какую именно отчетность они должны составлять и размещать.

Предложения ОО "Белорусский союз дизайнеров"

Предложение 3

Часть 3 статьи 20 Закона об общественных объединениях в ныне действующей редакции:

«Общественное объединение, союз могут осуществлять в установленном порядке предпринимательскую деятельность лишь постольку, поскольку она необходима для их уставных целей, ради которых они созданы, соответствует этим целям и отвечает предмету деятельности общественного объединения, союза. Такая деятельность может осуществляться общественным объединением, союзом только посредством образования коммерческих организаций и (или) участия в них, если иное не установлено законодательными актами».

и

Часть 4 статьи 21 Закона:
«Денежные средства общественного объединения, союза формируются из:
вступительных и членских взносов (если их уплата предусмотрена уставом общественного объединения, союза);
поступлений от проводимых в уставных целях лекций, выставок, спортивных и других мероприятий;
доходов от предпринимательской деятельности, осуществляемой в порядке, установленном частью третьей статьи 20 настоящего Закона;
добровольных пожертвований;
иных источников, не запрещенных законодательством».

Соглашаемся с другими комментаторами, которые указывают на существующие проблемы в применении данных норм и их толковании государственными органами.
Поступления от проводимых в уставных целях лекций, выставок, спортивных и других мероприятий приводятся в перечне отдельно от доходов от предпринимательской деятельности, осуществляемой в порядке, установленном частью третьей статьи 20 Закона, из чего можно сделать вывод о том, что для поступлений от выставок, лекций, спортивных и других мероприятий общественному объединению не требуется создание коммерческих организаций и (или) участие в них. На практике же контролирующие органы трактуют такие поступления как доход от предпринимательской деятельности, осуществляемой в порядке, установленном частью третьей статьи 20 Закона. Поэтому общественные объединения, имея законное право получать доход от выставок и т.д. (по тексту Закона), фактически этим правом не пользуются из-за нечеткости формулировок и ограничительной их трактовки, лишаясь важного источника денежных средств.
Перечень источников денежных средств должен быть сформулирован так, чтобы не возникало сомнений в том, что у общественного объединения есть право этот источник использовать.
В обсуждаемом проекте Закона есть дополнение к статье 20: «Общественное объединение, союз могут выполнять работы, оказывать услуги для государственных нужд на договорной основе без образования коммерческих организаций и (или) участия в них».  

Таким же образом можно было бы сформулировать норму относительно поступлений от выставок, лекций, спортивных и других мероприятий:
«Денежные средства общественного объединения, союза формируются из:
вступительных и членских взносов (если их уплата предусмотрена уставом общественного объединения, союза);
поступлений от проводимых в уставных целях лекций, выставок, спортивных и других мероприятий, в том числе, когда такие лекции, выставки, спортивные и другие мероприятия проводятся общественными объединениями, союзами без образования коммерческих организаций и (или) участия в них;
доходов от предпринимательской деятельности, осуществляемой в порядке, установленном частью третьей статьи 20 настоящего Закона;
добровольных пожертвований;
иных источников, не запрещенных законодательством.

Предложения
К публичному обсуждению Закона Республики Беларусь «Об изменении законов по вопросам деятельности политических партий и других общественных объединений»


В рамках публичного обсуждения проекта указанного закона полагаем необходимым внести следующие предложения.
1.  Обоснование необходимости принятия Закона Республики Беларусь «Об изменении законов по вопросам деятельности политических партий и других общественных объединений» (далее Обоснование) не в полной мере основано на положениях Конституции Республики Беларусь. Так, целью проекта Закона (п. 1) указана необходимость исполнения пункта 22 плана подготовки законопроектов на 2019 год, утвержденного Указом Президента Республики Беларусь от 4 января 2019 г. № 4. Однако необходимость исполнения данного плана лишь повод для разработки проекта Закона и не может быть его целью. Указание на цель принятия Закона содержится также в п. 7 Обоснования и сформулирована она следующим образом: Целью принятия Закона ...является совершенствование правового регулирования деятельности общественных объединений, политических партий, их организационных структур, союзов; его принятие будет способствовать развитию гражданского общества в Республике Беларусь.
Однако, такая формулировка цели не учитывает того, что рассматриваемые законы непосредственно связаны с реализацией гражданами права на свободу объединений (ст. 36 Конституции), вопросы регулирования создания и деятельности общественных объединений, политических партий имеют первостепенное значение как для уважения данного права со стороны государства, так и для его обеспечения и выполнения позитивных обязательств государства.
Полагаем, что в соответствии со ст.ст. 2; 21; 59 Конституции целью правового регулирования данных вопросов должно быть, в первую очередь, создание условий для полной и эффективной реализации каждым права на свободу объединений. Подобная, соответствующая принципу конституционности, формулировка цели принятия Закона дала бы ориентир для оценки полезности и необходимости предлагаемых в Законе мер регулирования. Это также позволило бы в полной мере применять правила ст. 23 Конституции для определения пределов допустимости ограничения прав при разработки таких мер.

2.  В обосновании ошибочно указано, что “проект Закона не затрагивает международных договоров Республики Беларусь и иных международно-правовых актов, содержащих обязательства Республики Беларусь”.
Однако Международный пакт о гражданских и политических правах, ратифицированный нашей страной, содержит, среди прочего, ст. 22, содержащую гарантии свободы ассоциаций. Беларусь также ратифицировала Факультативный протокол к данному Пакту. Приняв на себя обязательства в рамках указанных международных договоров, наша страна признала компетенцию Комитета по правам человека рассматривать периодические отчеты о выполнении принятых обязательств, а также право жителей Беларуси обращаться с индивидуальными сообщениями, указывая на их невыполнение государством. По итогам рассмотрения указанных материалов Комитетом наработан ряд замечаний и соображений по вопросу реализации права на свободу ассоциаций.
Полагаем, что в обосновании необходимо отразить наличие данного международного договора, порождающего обязательства Республики Беларусь, а также учитывать его положения и практику Комитета по правам человека при разработке Закона. Такой подход обеспечил бы соответствие Конституции и Венской конвенции о международных договорах, участником которой является наша страна.

3.  Предлагаемый проект Закона предусматривает меры по упрощению получения организациями юридического адреса, необходимого для регистрации. Как указано в обосновании, “в органы юстиции поступают многочисленные обращения по вопросу, связанному с затруднениями в получении и оплате юридических адресов общественных объединений, политических партий, их организационных структур, союзов”. В этой связи проектом Закона предусматривается положение о том, что местом нахождения руководящего органа организации может являться место работы руководителя организации при получении на то письменного согласия руководителя юридического лица, работником которого он является. Отмечая положительность данного подхода, полагаем необходимым предложить более эффективные меры для реализации права на свободу ассоциаций и ввести возможность размещения юридического адреса, в том числе, в жилых помещениях, занимаемых руководителями общественных организаций. Для этого также необходимо пересмотреть правила п. 2 ст. 14 ЖК, расширив перечень организаций, местом нахождения которых может являться жилое помещение.

4.  В проекте Закона закрепляется положение, согласно которому сумма расходов общественного объединения, политической партии, союза на оплату труда работников общественного объединения, политической партии, союза не может превышать определенного процента от суммы всех доходов соответствующей организации за отчетный период. Как указано в обосновании “в практике деятельности общественных объединений, политических партий, союзов случается, что большая часть их денежных средств используется на заработную плату штатных сотрудников этих организаций, премии и другие выплаты. Указанное свидетельствует о злоупотреблениях со стороны данных работников и противоречит самой сути данных организаций и принципам, в соответствии с которыми они созданы”.
Полагаем, что к данным доводам следует отнестись критически. Описанная ситуация сама по себе не является правонарушением, поскольку пропорциональность расходования средств на зарплату сотрудникам нормативно-правовыми актами не установлена. Не нарушает это также законодательно установленных принципов создания и деятельности некоммерческих организаций, в том числе указанных в проекте Закона. Такой запрет как раз и предлагается ввести, однако его следует рассмотреть в контексте положений, указанных в пп. 1, 2 настоящего документа.
Введение такого рода ограничений на деятельность общественных объединений, за невыполнение которых будут введены санкции, является ограничением права на свободу ассоциаций. Данные ограничения явно не соответствуют критериям допустимости ограничения прав человека, предусмотренных ст. 23 Конституции, так как не направлены на достижение законной цели и накладывают чрезмерные ограничения.

Пункт 17. В части пятой статьи 21 исключить предложение "Сумма расходов общественного объединения, союза на оплату труда работников общественного объединения, союза не может превышать 40 процентов от суммы всех доходов общественного объединения, союза за отчетный период, но не менее размера минимальной заработной платы, установленной в Республике Беларусь."

Данная норма является абсолютно дискриминирующей в отношении общественных объединений и ее сотрудников.

Предлагаемое изменение совершенно не учитывает специфику работы социально-ориентированных общественных объединений. Следует понимать, что для организаций, которые в первую очередь оказывают медико-социальные и реабилитационные услуги, основной статьей расходов была и будет именно заработная плата сотрудников (социальные работники, реабилитологи, сиделки, психологи и т.д.). Введение данной нормы приведет к сокращению их числа и соответственно к сокращению объема услуг для социально-уязвимых категорий граждан. Следует также учесть, что существуют категорий граждан, которые имеют возможность получать социальную помощь только в общественных объединениях в силу наличия ряда медицинских противопоказаний на обслуживание в государственных социальных учреждениях. В итоге подобных изменений пострадают те люди, которые в силу обстоятельств находятся в трудной жизненной ситуации и нуждаются в социальной поддержке. В целом же это будет препятствовать увеличению числа поставщиков социальных услуг, развитию социальных программ, а также инноваций в области социальной работы и реабилитации, поскольку общественные объединения имеют больше возможностей для апробации новых социальных услуг в силу отсутствия отдельных бюрократических процессов внутри структуры.

Поскольку введение нормы неизбежно приведет к увольнению значительного количества сотрудников, в силу отсутствия возможности ОО соответствовать ограничению по расходам на заработную плату в 40%, становится очевидным, что предлагаемое изменение абсолютно не соотносится с политикой в области занятости населения, которая ориентирована в первую очередь на создание дополнительных возможностей трудоустройства наибольшего числа граждан, а не на формирование условий для снижения числа работающих.


Введение данной нормы также ставит под вопрос реализацию государственных программ в области социальной политики, где одним из механизмов для привлечения некоммерческих организаций к оказанию социальных услуг является государственный социальный заказ. В соответствии с Постановлением Совета Министров Республики Беларусь от 27 декабря 2012 г. № 1219 «О некоторых вопросах государственног¬о социального заказа», субсидии при оказании социальных услуг предоставляются исключительно на возмещение расходов на заработную плату и начислений на нее. Следует также отметить, что на данный момент именно общественные объединения составляют большинство исполнителей государственного социального заказа, нередко оказывая те социальные услуги, которые не доступны в государственных социальных учреждениях в силу объективных обстоятельств.


Также следует учесть тот факт, что общественные объединения ежегодно привлекают значительное количество средств иностранной безвозмездной помощи на решения социальных проблем в стране. Введение данной нормы неизбежно приведет к сокращению деятельности ОО в области оказания медико-социальных и реабилитационных услуг с привлечением зарубежных грантов, что в свою очередь повысит нагрузку на государственные учреждения и госбюджет. Введение жестких законодательных норм уже во многом поспособствовало сокращению объема финансирования на социальные программы со стороны зарубежных фондов, которые в первую очередь смотрят на положение общественного сектора в стране для того, чтобы понимать насколько благоприятными являются условия для финансирования и дальнейшей устойчивости социальных программ. Именно поэтому отдельные законодательные акты уже пересматриваются в сторону упрощения и создания более благоприятной среды для привлечения дополнительных средств, которые позволили бы сократить государственные расходы на ряд социальных проблем.

Прапанаваны міністэрствам законапраект ўтрымлівае недзе каля 20% зменаў і паправак, якія могуць быць расцэненыя як пазытыўныя, недзе 30% зменаў якія могуць быць ацэненыя нейтральна (ці ацэнка якіх пакуль не можа быць зробленая праз залежнасць ад далейшай праваўжывальнай практыкі) і недзе 50% зменаў якія негатыўныя.

У цэлым праект не вырашае найбольш істотных праблемаў прававога рэгулявання грамадскіх аб'яднанняў, захоўвае заганны ранейшы парадак рэгістрацыі і абмежавання дзейнасці грамадскіх аб'яднанняў, пакідаючы ў сіле тыя недахопы існуючай дазваляльнай сыстэмы рэгістрацыі, якія з'яўляюцца прадметам крытыкі на адрас Рэспублікі Беларусь з боку Савета ААН па правах чалавека, у тым ліку ў межах рэкамендацыяў, якія былі адрасаваныя Рэспубліцы Беларусь падчас праходжання нашай краінай другога раўнда Універасальнага перыядычнага агляду ААН па правах чалавека ў 2015 годзе. Прыняццё законапраекта ў такім выглядзе таксама негатыўна адаб'ецца на ацэнках Беларусі ў межах наступнага раунду Універасальнага перыядычнага агляду ААН па правах чалавека, нацыянальная справаздача ў межах якога рыхтуецца цяпер Міністэрствам замежных справаў і будзе разглядацца ў траўні 2020 года.

Беларускі няўрадавы сэктар зацікаўлены ў тых зменах Закона "Аб грамадкіх аб'яднаньнях", якія рэальна здольныя палепшыць умовы для дзейнасці арганізацыяў і будуць спрыяць выкананню канстытуцыйнага права на свабоду аб'яднанняў. У тым ліку, даўно сасьпелі захады, якія рэальна здольныя палепшыць рамкавыя ўмовы для сэктару: прынцыповае змяншэнне колькасных крытэраў для заснавання грамадскіх аб'яднаньняў, скасаванне забароны на дзейнасць аб'яднанняў без рэгістрацыі, спрашчэнне ўмоваў для размяшчэння юрыдычнага адрасу, ліквідацыя размежавання арганізацыяў паводле тэрыторыі дзейнасці, зняцьцё патрабавання пра ажыцьцяўленне грамадскімі аб'яднаннямі прадпрымальніцкай дзейнасці толькі праз удзел у заснаванні асобнай камэрцыйнай арганізацыі.  Прапанаваны праект толькі ў невялікай ступені закранае гэтыя праблемы: колькансыя крытэры датычна заснавальнікаў змяньшаюцца нязначна, а зняццё абмежавання па тэрыторыі дзейнасці суправаджаецца негатыўнай нормай пра абавязковасць стварэння абласных аргструктур для рэспубліканскіх грамадскіх аб'яднанняў.

Немэтазгодна змяняць закон толькі дзеля дробных новаўвядзенняў тэхнічнага характару. Анансаванае міністэрствам "спрашчэнне парадку рэгістрацыі аб'яднанняў" будзе неістотным, калі пры гэтым захаваецца існуючая працэдура рэгістрацыі, якая дазваляе дзяржаўнаму органу адвольна адмовіць у праве на існаванне любой новастворанай арганізацыі на падставе дробных і сумнеўных прэтэнзіяў да быццам бы парушэньняў заканадаўства (у тым ліку правілаў справаводства). Найлепшым варыянтам быў бы распаўсюд на рэгістрацыю грамадскіх аб'яднаньняў тых працэдур рэгістрацыі ў заяўляльным парадку, якія цяпер існуюць для камерцыйных арганізацыяў. Цяпер найбольш зручны час для такога кроку ў святле запланаванай згодна з Планам падрыхтоўкі законапраектаў на 2019 год распрацоўкі праекта закона “Аб дзяржаўнай рэгістрацыі і ліквідацыі (спыненні дзейнасьці) суб’ектаў гаспадарання”, які павінны быць распрацаваны да снежня гэтага года і ўнясенне якога ў парлямэнт згодна з планам  прызначанае на снежань 2020 года (пункт 11 плана).
Лічу мэтазгодным пры распрацоўцы праекта закона кіравацца міжнароднымі стандартамі і рэкамендацыямі з боку Арганізацыі па бяспецы і супрацоўніцтве ў Еўропе, у тым ліку:
- Круючымі прынцыпамі па свабодзе аб'яднанняў
- Кіруючымі прынцыпамі прававога рэгулявання дзейнасці палітычных партыяў  

Азначаныя стандарты важныя для Беларусі ў тым ліку з той прычыны, што ў іх распрацоўцы бралі ўдзел эксперты з Беларусі, у тым ліку дзеючы міністр юстыцыі Рэспублікі Беларусь Алег Сліжэўскі.

Таксама лічу мэтазгодным распрацоўшчыкам законапраекта браць пад увагу прапановы грамадзянскай супольнасці Беларусі ў накірунку прывядзення заканадаўства ў адпаведнасць з еўрапэйскімі стандартамі, у накірунку большага спрыяння для дзейнасці некамерцыйных арганізацыяў і рэалізацыі свабоды аб'яднанняў. У тым ліку звяртаю ўвагу на рэкамендацыі даследвання, зробленага ў 2016 годзе ў межах праекту “Праз мадэрнізацыю Беларусі да канкурэнтаздольнага грамадства” (РЭФОРУМ) пры падтрымцы Еўрапейскага Саюза пад эгідай Беларускага інстытута стратэгічных даследванняў (BISS).

Датычна нормаў, якія прапануюцца Міністэрствам юстыцыі для ўнясення ў законы "Аб грамадскіх аб'яднаннях" і "Аб палітычных партыях" лічу неабходным адзначыць наступныя тры найбольш істотныя заўвагі:

1. Увядзенне абмежавання памеру заробкаў у грамадкіх аб'яднаннях і палітычных партыях у памеры 40 % ад сумы ўсіх даходаў грамадскага аб'яднання супярэчыць нормам Грамадзянскага Кодэкса, Канстытуцыі Рэспублікі Беларусь і не служыць інтарэсам развіцця беларускай грамадзянскай супольнасці:

- Згодна з артуклам 553 Грамадзянскага кодэкса, на прыняццё ахвяраванняў не патрабуецца будзь-якога дазволу альбо згоды. Ахвяраванні могуць рабіцца грамадзянам, арганізацыям аховы здароўя, установам адукацыі, установам сацыяльнага абслугоўвання, іншым аналагічным арганізацыям, дабрачынным, навуковым арганізацыям, фондам, арганізацыям культуры і іншым арганізацыям, якія ажыццяўляюць культурную дзейнасць, грамадскім, рэлігійным і іншым некамерцыйным арганізацыям, а таксама Рэспубліцы Беларусь і яе адміністрацыйна-тэрытарыяльным адзінкам. Ахвяраванне маёмасці юрыдычным асобам можа абумоўлена ахвярадаўцам выкарыстаннем гэтае маёмасці па пэўным прызначэнні. Пры адсутнасці такой умовы ахвяраванне маёмасці грамадзяніну лічыцца звычайным дарэннем. Увядзенне прапанаванай Міністэрствам юстыцыі нормы будзе неабгрунтаваным чынам пазбаўляць грамадскія аб'яднанні магчымасці выкарыстоўваць атрыманыя ахвяраванні на дзейнасць, якая вызначаная ахвярадаўцамі, і такім чынам будзе парушаць правы грамадзян Беларусі рабіць дарэнні (ахвяраванні) на тую дзейнасць, якую яны лічаць вартай грашовай падтрымкі.

- Грамадскія аб'яднанні ў выпадку прыняцця такой папраўкі будуць пастаўленыя ў няроўныя ўмовы у параўнанні з камерцыйнымі арганізацымі, іншыі формамі некамерцынйых арганізацыяў, у дачыненні якіх не дзейнічаюць падобныя абмежаванні. У выніку грамадска-карысная дзейнасць праз грамадскія аб'яднанні будзе ў большай ступені абмежаваная, а самі грамадскія аб'яднанні будуць дыскрымінаваныя як суб'екты грамадзянскага абароту нават у параўнанні з камерцыйнымі арганізацыямі.

- Абмежаванне памеру заробкаў у грамадскім аб'яднанні супярэчыць устаноўленым артыкулам 42 гарантыям, згодна з якім асобам, якія працуюць па найме, гарантуецца справядлівая доля ўзнагароджання ў эканамічных выніках працы ў адпаведнасці з яго колькасцю, якасцю і грамадскім значэннем, а таксама ўстаноўленым ў артыкуле 41 абавязку дзяржавы ствараць умовы для поўнай занятасці насельніцтва.

- Увядзенне азначанай нормы прывядзе да скарачэння памеру заробкаў у грамадскіх аб'яднаннях, створыць рызыку невыканання грамадскімі аб'яднаннямі сваіх абавязкаў па працоўных дамовах у частцы аплаты працы наёмных работнікаў. Грамадскія аб'яднанні будуць у значна большай ступені падлягаць рызыцы стаць няздольнымі забяспечваць годны ўзровень аплаты труда сваіх работнікаў і ў выніку будуць імкнуцца максімальна паменьшыць колькасьць работнікаў. У сукупнасці гэта прывядзе да скарачэння працоўных месцаў у грамадскіх аб'яднаннях, значна паменьшых падаткаабкладальную базу у грамадскіх аб'яднаннях, првывядзе да скарачэння паступленняў у дзяржаўны бюджэт, а таксама з вялікай верагоднасцю будзе спрыяць вяртанню заганнай практыкі выплаты заробкаў "у капэртах" і ўмацаванню чорнага рынку працы.  Гэта супярэчыць агульнай палітыцы дзяржавы ў галіне занятасці, уключаючы дэкрэт № 1 "Аб садзейнічанні занятасці насельніцтва"

- Прыведзены ў абгрунтаванні законапраекта аргумент пра злоўжыванні ў практыцы асобных грамадскіх аб'яднанняў, якія выкарыстоўваюць большую частку грашовых паступленняў на заробкі, з'яўляецца несапраўдным і не можа быць падставай для ўвядзення такой нормы. Па-першае, практыка дзейнасці некаторых грамадскіх аб'яднанняў можа аб'ектыўна патрабаваць толькі найму супрацоўнікаў (напрыклад, бухгалтара), а ўся астатняя грамадска-карысная дзйнасць можа ажыццяўляцца без выдаткаў. Па-другае, нават калі дапусціь наяўнасць злоўжыванняў у практыцы асобных арганізацыяў цяпер, будзе абсалютна нерацыянальна ўводзіць абмежаванне для ўсіх існуючых і будучых арганізацыяў, якія будукць істотна абмежаваныя ў магчымасці сваёй дзейнасці. Тут можна прывесці аналогію з уведзенай забаронай на прадпрымальніцкую дзейнасць для грамадскіх аб'яднанняў без утварэння асобнай камерцыйнай арганізацыі: уведзеная адрасна супраць асобных злоўжыванняў, гэтая норма істотна абмежавала дзейнасць тысяч добрасумленных грамадскіх аб'яднанняў, паставіўшы іх у няроўныя ўмовы з іншымі суб'ектамі грамадзкага абароту (што бачна ў тым ліку па заўвагах, якія выказаныя ў межах цяперашняга грамадскага абмеркавання дадзенага законапраекта).

Улічваючы выкладзенае, прапаную не ўводзіць абмежаванне ў 40% ад агульнага аб'ёму даходаў на фонд заробкаў у грамадскіх аб'яднаннях.


2. Увядзенне  для рэспубліканскіх грамадскіх аб'яднанняў абавязку мець арганізацыйныя структуры ў большасці абласцей і горадзе Мінску.

Унясення дадзенай нормы не абумоўлена сапраўднымі патрэбамі развіцця грамадзянскага сектару. Аб'яднанн павінныя самі вырашаць, дзе ім мэтазгодна мець аргструктуры.

Увядзенне такой нормы прывядзе да таго, што рэспубліканскія арганізацыі будуць ствараць фантомныя аргструкутры дзеля галачкі, толькі каб выканаць патрабаванне закона.

Гэта адно з найбольш шкодных палажэнняў прапанаванага законапраекта. Яно не толькі не здымае існуючых праблем падзелу грамадскіх аб'яднанняў па статусе на рэспубліканскія і мясцовыя, але стварае новыя праблемы для рэспубліканскіх аб'яднанняў, пагаршаючы дадзеную праблему.

Вельмі добра што заканадаўцы прапануюць прыбраць абавязковасьць пазначэння ў статуце грамадскіх аб'яднанняў тэрыторыі іх дзейнасці. Але на наш погляд, для далейшага размежавання рэспубліканскіх і мясцовых арганізацыяў будзе дастаткова розніцы ў мінімальнай колькасці членаў для рэспубліканскіх і мясцовых арганізацыяў – увядзене крытэру наяўнасці аргструктур немэтазгоднае.  

Ўвядзенне абавязковага стварэння не менш за пяць аргструктур мае на ўвазе наяўнасць не менш за пяць дадатковых юрадраса. Для вялікай колькасці рэспубліканскіх грамадскіх аб'яднанняў выканаць гэтае патрабаванне будзе цяжка

Будзе не лішне нагадаць, што цяпер ёсьць патрабаванне для палітычных партыяў мець абавязковыя абласныя аргструктуры ў Менску і ў большасці абласцей – дык  нават не ўсе партыі выконваюць гэта патрабаванне аб наяўнасці пяці оргструкур, многія маюць толькі мінімум, а дзве партыі не маюць нават мінскай гарадской арганізацыі цягам шматлікіх гадоў (КХП-БНФ і Зелёныя). Міністэрства лаяльна ставіцца да гэтага парушэння, партыі на гэтай падставе не ліквідуюцца. Дык навошта ж нам ствараць такую ситуаицю для грамадскіх абхяднанняў, калі шмат якія з арганізацыяў раней ці пазней стануць парушальнікамі?

Наяўнасць у законапраекце нормы пра абавязковую рэгістрацыю аргструктур зводзіць на нішто пазытыўнае новаўвядзенне ў выглядзе змяньшэння неабходнай колькасці грамадзянаў для заснавання грамадскага аб'яднання рэспубліканскага ўзроўню: нягледзячы на гэткае памяньшэнне колькаснага крытэру па колькасці заснавальнікаў, рэальна стварыць рэспубліканскае грамадскае аб'яднанне будзе яшчэ цяжэй.

У любым выпадку ўвядзенне гэтай нормы негатыўна адаб'ецца на статыстыцы рэгістрацыі новых аргангізацыяў: у краіне рэзка ўпадзе лік новаствораных рэспубліканскіх грамадскіх аб'яднанняў.

Улічваючы выкладзенае, прапаную не ўводзіць для рэспубліканскіх грамадскіх аб'яднанняў абавязкку ўстварэння арганізацыйных структураў у большасці абласйей і горадзе Мінску.


3. Увядзенне  абавязку для палітычных партыяў і іншых грамадскіх аб'яднанняў штогод да 1 сакавіка размяшчаць інфармацыю аб сваёй дзейнасці, уключаючы фінансавую справаздачнасць, у вольным доступе, у тым ліку ў сродках масавай інфармацыі і (або) на сваіх інтэрнэт-сайтах.

Увядзенне дадзенай нормы для ўсіх грамадскіх аб'яднанняў з'яўляецца сумнеўным крокам, паколькі большасць арганізацыяў не атрымліваюць значных сродкаў для сваёй дзейнасці, не маюць бязвыплатнай (спонсарскай) дапамогі, не карыстаюцца дзяржаўнай фінансавай падтрымкай, не з'яўляюцца атрымальнікамі замежнай бязвыплатнай дапамогі (ИБП) ці міжнароднай тэхнічнай дапамогі (МТП).

У той жа час, іншыя арганізацыі, апроч грамадскіх аб'яднанняў, якія атрымліваюць азначаныя віды дамаогі (дзяржаўнае фінансаваньне), міжнародную тэхнічную дапамогу, замежную бязвыплатную дапамогу (а гэта сотні арганізацыяў-атрымальнікаў) не маюць абавязку публікаваць свае справаздачы.

Такім чынам, законапраект прадугледжвае нявыбарачнае абцяжарванне арганізацыяў абавязкам публікаваць справаздачы: гэты абавязак накладаецца  разам на грамадскія аб'яднанні якія маюць вялікія сродкі, і адначасова на грамадскія аб'яднанні, якія зусім не маюць фінансавых паступленняў (у тым ліку маюць іншы прадмет дзейнасці, які не вымагае фінансавых выдаткаў), у той час як іншыя камерцыйны і некамерцыйныя арганізацыі вызваленыя ад такога абавязку незалежна ад аб'ёму прыцягнутых ахвяраванняў, замежнай ці ўўнутранай спонсарскай дапамогі. .

З улікам прынятых у гэтым траўні ў першым чытанні змяненняў у закон "Аб мерах па прадухіленні легалізацыі даходаў, атрыманых злачынным шляхам, фінансавання тэрарыстычнай дзейнасці і фінансавання распаўсюджвання зброі масавага паражэння", якія прадугледжваюць надзяленне Міністэрства юстыцыі функцыяй вызначэння складу звестак, якія падаюцца грамадскімі аб'яднаннямі ў рамках дадзенага закона, атрымліваецца, што ўсе грамадскія аб'яднанні, незалежна ад аб'ёму дзейнасці і аб'ёму атрымліваюцца сродкаў, будуць вымушаныя рыхтаваць некалькі відаў справаздачнасці (не лічачы "мэтавыя" справаздачы ў ФСАН, Белдзяржстрах, справаздачы па пры атрыманні спонсарскай дапамогі, замежнай бязвыплатнай дапамогі):

1) справаздачу ў рэгіструючы орган у адпаведнасці з законам аб грамадскіх аб'яднаннях да 1 сакавіка (якая ўжо ўстаноўленая дзеючым заканадаўствам),

2) справаздачу, уключаючы фінансавую, для публікацыі (як прапануецца ў гэтым законапраекце, які абмяркоўваецца)

3) справаздачу ў адпаведнасці з законам "Аб мерах па прадухіленні легалізацыі даходаў, атрыманых злачынным шляхам, фінансавання тэрарыстычнай дзейнасці і фінансавання распаўсюджвання зброі масавага паражэння".

Пры гэтым другая і трэцяя з азначаных справаздачаў у значнай ступені дублюецца і супадае з тымі справаздачамі, якія грамадскія аб'яднанні ўжо падаюць у інспекцыі па падатках і зборах.

Гэта зробіць працу грамадскіх аб'яднанняў неэфектыўнай, адцягваючы ад працы па дасягненні статутных мэтаў. Наадварот, добрым прыкладам у дачыненні да памяншэння аб'ёму непатрэбнай справаздачнасці для грамадскіх аб'яднанняў  з'яўляецца змяненне Падатковага кодэка, калі грамадскія аб'яднанні, якія не ажыццяўляюць прадпрымальніцкую дзейнасць, былі вызваленыя ад неабходнасці падачы штогадовых справаздач.

Прадстаўляецца сумнеўным абгрунтаванне, агучанае прадстаўнікамі Міністэрства юстыцыі падчас кансультацыяў, што увядзенне абавязку публікацыі фінансавай справаздачнасці вымагаюць рэкамендацыі Групы дзяржаў па барацьбе з карупцыяй Савета Еўропы, сябрам якой з'яўляецца Беларусь (GRECO), якія, маўляў, ўтрымліваюць рэкамендацыю павысіць узровень празрыстасці палітычнага фінансавання ў Беларусі.

У 2016 годзе GRECO прыняла трэцюю ацэначную справаздачу па Беларусі, якая была прысвечаная пытанням крыміналізацыі карупцыі і празрыстасці фінансавання палітычных партый.  Беларусь не дала згоды на публікацыю  гэтай справаздачы і рэкамендацый GRECO. Гэта адзіны выпадак такой сакрэтнасці сярод усіх краін гэтай дагаворнай структуры Савета Еўропы! Тым не меньш, GRECO апублікавала ў вольным доступе рэзюмэ справаздачы: https://rm.coe.int/third-evaluation-round-summary-of-the-evaluation-report-on-belarus-inc/168076d562

З гэтага дакумента бачна, што эксперты GRECO не бачаць крыніцу карупцыі ў такім  сціплым элеменце палітычнай сістэмы Беларусі, як палітычныя партыі: «Партыі гуляюць маргінальную ролю ў беларускім палітычным / электаральным працэсе », - несуцяшальна кажа GRECO ў сваёй справаздачы.

Улічваючы выкладзенае, прапаную не ўводзіць абавязку для палітычных партыяў і грамадскіх аб'яднанняў штогод да 1 сакавіка размяшчаць інфармацыю аб сваёй дзейнасці, уключаючы фінансавую справаздачнасць, у вольным доступе, у тым ліку ў сродках масавай інфармацыі і (або) на сваіх інтэрнэт-сайтах. У якасці кампрамісу, каб не абцяжарваць тысячы невялікіх арганізацыяў непатрэбным абавязкам складаць пустыя фінансавыя справаздачы можна разгледзіць варыянт, пры якімабавзак публікаці справаздачаў накладаецца толькі на арганізацыі, сума выдаткаў якіх за мінулы год перавышала памер 1000 базавых велічынь.

Прапановы БСДП у межах грамадскага абмеркавання праекта закону
“Аб змяненні законаў па пытаннях дзейнасці палітычных партый і іншых грамадскіх аб’яднанняў”

У адпаведнасці з пунктам 10 Пастановы Савета Міністраў ад 29 студзеня 2019 г. №56 “Аб публічным абмеркаванні праектаў нарматыўна-прававых актаў” накіроўваем заўвагі і прапановы да праекту Закону Рэспублікі Беларусь “Аб змяненні законаў па пытаннях дзейнасці палітычных партый і іншых грамадскіх аб’яднанняў” (далей – законапраект).

1. Частка другая пункта 4 артыкула 2 законапраекта прадугледжвае, што палітычныя партыі павінны на працягу 6 месяцаў з моманту сваёй рэгістрацыі стварыць у адпаведным парадку Мінскую гарадскую і абласныя арганізацыйныя структуры ў большасці абласцей Беларусі і прадставіць адпаведныя дакументы ў Міністэрства юстыцыі.

У дадзенай прапанове не зразумела, чаму Міністэрства юстыцыі імкнецца пакінуць тую структуру дзейнасці палітычных партый, якая замацавана ў дзейнай версіі закона “Аб палітычных партыях” (далей — Закон) аб тым, што палітычная партыя абавязкова павінна мець Мінскую гарадскую арганізацыю. Просім патлумачыць чаму, на думку Міністэрства юстыцыі, недастаткова мець партыйныя структуры ў 5 ці 6 абласцях.
У вышэйзгаданай прапанове Міністэрства юстыцыі не зразумела, якія “адпаведныя дакументы” аб стварэнні арганізацыйных структур палітычныя партыі павінны падаваць у Міністэрства. У адпаведнасці з Законам дакументы для рэгістрацыі арганізацыйных структур падаюцца ў адпаведнае абласное (Мінскае гарадское) ўпраўленне юстыцыі, якія прымаюць рашэнне аб рэгістрацыі (адмове ў рэгістрацыі) арганізацыйнай структуры. Упраўленні юстыцыі ўваходзяць у сістэму Міністэрства юстыцыі (гл. Палажэнне аб Міністэрстве юстыцыі Рэспублікі Беларусь). Прапануем не абавязваць палітычныя партыі збіраць “адпаведныя дакументы” і дасылаць іх у Міністэрства юстыцыі, а абавязак прадстаўлення неабходных Міністэрству юстыцыі дакументаў павінен быць ускладзены на ўпраўленні юстыцыі.

2. Часткі першая-трэцяя пункта 6 артыкула 2 законапраекта прадугледжваюць правядзенне пасяджэнняў вышэйшага і кіруючага органаў палітычных партый і саюзаў у рэжыме ан-лайн.

Прапануем пашырыць магчымасці пасяджэнняў у рэжыме ан-лайн для іншых органаў палітычных партый, саюзаў і іх арганізацыйных структур, напрыклад, для кантрольна-рэвізійных. Дзеля гэтага прапануем замест частак першай-трэцяй пункта 6 артыкула 2 законапраекта запісаць такую фармулёўку:
“дополнить статью частью следующего содержания:
«Заседания органов политической партии, союза (в том числе высшего, руководящего и контрольно-ревизионного), если это предусмотрено их учредительными документами, могут проводиться в режиме онлайн.»

3. У сувязі з тым, што законапраектам прадугледжваецца магчымасць прадстаўлення дакументаў (у тым ліку для рэгістрацыі) палітычнай партыі ў электронным выглядзе, лічым неабходным прывесці ў адпаведнасць патрабаванні як да саміх дакументаў, якія могуць быць прадстаўленымі ў электронным выглядзе, так і выпадкі, калі дакументы могуць быць прадстаўленыя ў электронным выглядзе.

Так, законапраект не змяняе патрабаванні прадстаўлення 2-х экзэмпляраў статута без натарыяльнага засведчання пры рэгістрацыі палітычнай партыі, саюза, што не з’яўляецца лагічным пры прадстаўленні дакументаў у электронным выглядзе. Таксама не зразумела, чаму для рэгістрацыі партыі, саюза дакументы могуць быць пададзеныя ў электронным выглядзе, а для ўнясення дапаўненняў і змяненняў у статут партыі, саюза не могуць (ва ўсялякім выпадку, праект закону не прадугледжвае такую магчымасць).

4. Першым абзацам часткі восьмай пункта 9 артыкула 2 законапраекта прапануецца запісаць частку шостую артыкула 15 Закона ў новай рэдакцыі і дазволіць знаходзіцца кіруючаму органу палітычнай партыі, саюза па месцы працы кіраўніка палітычнай партыі, саюза.

Лічым, што дадзенае новаўвядзенне з’яўляецца шкодным для развіцця партыйнай сістэмы ў краіне і ставіць палітычныя партыі ў няроўныя ўмовы. Прывядзем пару прыкладаў негатыўных наступстваў, калі дадзеная норма будзе зацверджана:
- З’яўляецца магчымасць абысці норму закона аб тым, што дзяржаўная падтрымка палітычных партый, саюзаў асноўваецца на прынцыпах раўнапраўя: калі кіраўнік партыі, саюза працуе на дзяржаўнай службе (напрыклад, кіраўнік Беларускай аграрнай партыі з’яўляецца памочнікам Прэзідэнта), то толькі для такой партыі, саюза з’яўляецца магчымасць выкарыстоўваць бясплатна памяшканні органаў дзяржаўнай улады для сваёй дзейнасці, што паставіць іншыя партыі, саюзы ў менш выгадныя ўмовы. Таксама варта адзначыць, што калі працадаўца кіраўніка палітычнай партыі не з’яўляецца органам дзяржаўнай улады і гатовы пісьмова пагадзіцца на размяшчэнне кіруючага органа палітычнай партыі, то такі працадаўца без праблем пагадзіцца і на тое, каб зрабіць дамову арэнды з партыяй на бясплатнае размяшчэнне кіруючага органа партыі.
- Кіраўнік палітычнай партыі, саюза – гэта выбарная пасада, і пры правядзенні перавыбараў, факт таго, што партыя, саюз можа быць зарэгістраваная па месцы працы такога кіраўніка, ставіць яго ў больш выгаднае палажэнне перад астатнімі прэтэндэнтамі на гэтую пасаду: дзеючага кіраўніка партыі, саюза лепш пераабраць, каб не змяняць юрыдычны адрас партыі.
- Пры змене кіраўніка партыі, саюза ў такім выпадку аўтаматычна паўстае пытанне аб пошуку новага месца для знаходжання кіруючага органа палітычнай партыі, саюза, а таксама аб неабходнасці зменаў у Статут і, адпаведна, неабходныя будуць дадатковыя выдаткі для аплаты дзяржаўнай пошліны.
- Кіраўнік палітычнай партыі, саюза можа быць беспрацоўным, пенсіянерам, студэнтам, рамеснікам, індывідуальным прадпрымальнікам, працаваць ва ўнітарным прадпрыемстве, зарэгістраваным па месцы жыхарства ўласніка прадпрыемства, быць самазанятым ці занятым ў іншай сферы дзейнасці, што пазбаўляе партыю, кіраўніком якой можа быць такі чалавек, магчымасці мець юрыдычны адрас па месцы працы кіраўніка, то бок не роўныя ўмовы дзейнасці палітычных партый.
Такім чынам замацаванне магчымасці размяшчэння кіруючага органа партыі, саюза па месцы працы кіраўніка не палепшыць агульную сітуацыю з развіццём партыйнай сістэмы ў краіне, будзе спрыяць далейшай маргіналізацыі партый, ўзмоцніць уплыў дзяржаўных органаў улады на дзейнасць палітычных партый і створыць няроўныя ўмовы дзейнасці партый, саюзаў. Лічым магчымым прымяненне падобнай нормы толькі для першасных арганізацый палітычнай партыі, але з удакладненнем, што месцам знаходжання кіруючага органа першаснай структуры можа быць месца працы аднаго з сябраў кіруючага органа (не толькі кіраўніка).

5. У адпаведнасці з пунктамі 16 і 18 артыкул 2 законапраекта прадугледжваецца права Міністэрства і ўпраўленняў юстыцыі без згоды фізічных асоб збіраць і перадаваць дадзеныя пра іх дзяржаўным органам  і іншым арганізацыям.

Лічым, што дадзенае права будзе парушаць артыкул 6 Закона  аб неўмяшальніцтве дзяржаўных органаў і службовых асоб у дзейнасць палітычных партый.

6. Пунктам 12 артыкула 2 законапраекта ўносіцца змена ў артыкул 18 Закона і дадаецца пералік дакументаў, якія могуць пацвярджаць юрыдычны адрас ствараемай арганізацыйнай структуры. Сярод такіх дакументаў значыцца дамова паміж уласнікам маёмасці і палітычнай партыяй.

Звяртаем увагу, што да моманту рэгістрацыі арганізацыйнай структуры, такая дамова паміж самой арганізацыйнай структурай і уласнікам маёмасці заключаная быць не можа. Адпаведна, толькі вышэйстаячая структура палітычнай партыі можа заключыць дамову. Такім чынам Міністэрства юстыцыі заканадаўча спрабуе абмежаваць магчымасць арганізацыйным структурам палітычнай партыі весці самастойна фінансава-гаспадарчую дзейнасць.
Прапануем дадаць магчымасць пацвярджэння юрыдычнага адрасу новаствараемай арганізацыйнай структуры палітычнай партыі гарантыйным лістом ад  уласніка маёмасці аб тым, што з адпаведнай арганізацыйнай структурай будзе заключаная дамова арэнды памяшкання пасля рэгістрацыі апошняй.

7. Пункт 15 артыкула 2 законапраекта устанаўлівае абмежаванні выдаткаў палітычных партый за справаздачны перыяд.

Аднак Міністэрства юстыцыі не ўдакладняе, які справаздачны перыяд маецца на ўвазе. Дадзеную хібу неабходна ўрэгуляваць.


Таксама ў Беларускай сацыял-дэмакратычнай партыі (Грамады) ёсць прапановы для ўнясення ў законапраект, якія не былі улічаныя Міністэрствам юстыцыі.
1. Выдаліць першы абзац часткі трэцяй артыкула 14 закона “Аб палітычных партыях”.

Абгрунтаванне: дадзеная норма не выконваецца ўсімі палітычнымі партыямі і Міністэрства юстыцыі не прымае мераў уздзеянняў на правапарушальнікаў. Да гэтага часу існуе “Сацыял-дэмакратычная партыя Народнай Згоды”, што супярэчыць патрабаванням дзеючага заканадаўства.

2. Прапануем адкарэктаваць артыкул 18 Закона і ставіць на ўлік арганізацыйныя структуры палітычнай партыі без неабходнасці мець “юрыдычны адрас”.

Абгрунтаванне: заканадаўча тэрмін “юрыдычны адрас” у нарматыўна-прававых актах Рэспублікі Беларусь адсутнічае. Таксама з’яўляецца незразумелай пазіцыя аб неабходнасці мець юрыдычны адрас для “неюрыдычнай асобы”.

3. Выдаліць першы абзац артыкула 24 “Финансирование политических партий, союзов за счет средств республиканского и (или) местных бюджетов не допускается”.

Абгрунтаванне: Дадзены артыкул не дазваляе ў будучым атрымліваць фінансаванне палітычных партый з дзяржаўнага бюджэту, што спрыяе далейшай маргіналізацыі палітычных партый і замарожванні палітычнага жыцця краіны, бо сыходзячы са статыстыкі палітычныя партыі могуць забяспечваць сваё існаванне за кошт сяброўскіх складак не больш, чым на 10%.  

4. Першы сказ трэцяга абзацу  часткі сёмай артыкула 27 Закона выкласці ў наступнай рэдакцыі:
«списки членов выборных органов организационной структуры, в которых указаны фамилия, собственное имя, отчество, дата рождения, гражданство, место жительства, место работы (учебы), контактный номер, должность в этих выборных органах и дата избрания каждого из членов с приложением соответствующих протоколов, в случае, если данные протоколы не были представлены ранее.»

Абгрунтаванне: зрабіць справаздачнасць арганізацыйных структур палітычнай партыі па аналагу са справаздачнасцю партыі.

5. Артыкул 33 дапоўніць наступнымі словамі: “, присоединяться к международным политическим организациям».

Абгрунтаванне: неабходна даць магчымасць палітычным партыям для свайго развіцця не толькі падтрымліваць сувязі з замежнымі ідэалагічна-блізкімі партыямі і арганізацыямі, а і мець магчымасць больш блізка з імі супрацоўнічаць.

Проект Закона Республики Беларусь «Об изменении законов по вопросам деятельности политических партий и других общественных объединений» - Общественное обсуждение Предложение 3. Положение (п. 17 абз. 2) «Сумма расходов общественного объединения, союза на оплату труда работников общественного объединения, союза не может превышать 40 процентов от суммы всех доходов общественного объединения, союза за отчетный период, но не менее размера минимальной заработной платы, установленной в Республике Беларусь» исключить.


Последние  7 лет ОО "Барановичский клуб деловых женщин "Престиж" привлекали в Беларусь иностранную безвозмездную помощь для реализации программ в интересах пожилых людей, проживающих в г.Барановичи и Барановичском районе.  

Но,  сначала 2019 пока  живем за счет добровольных пожертвований. Так,   за последние два месяца сумма расходов на оплату труда персонала (председателя)  с трудом, лишь  составила минимальный размер заработной платы, и в итоге - это в среднем 54%  процента  от суммы всех доходов общественного объединения в указанном периоде.     Если она станет 40% как я смогу прожить  на эти деньги? У меня двое детей младших школьников…

Для нас это, в настоящее время, если данная новация будет внесена в новый закон, вероятность  оказаться на пороге бедности или же  в итоге оставить общественный сектор, оказаться в статусе «безработных».

 
В статье 20 в части третьей Закона Республики Беларусь «Об общественных объединениях» второе предложение "Такая деятельность может осуществляться общественным объединением, союзом только посредством образования коммерческих организаций и (или) участия в них, если иное не установлено законодательным¬и актами" исключить.

Я считаю, что это упущенная возможность для тех целевых групп на которых направлена деятельность общественных объединений в улучшении качества их жизни - для  пожилых людей ,  женщин, которые одни  воспитывают детей, для людей, которые осуществляют уход за родными и др.категорий.  Это возможность внедрения различных культурно-досуговых услуг у нас в стране. Очевидная выгода для наших граждан, государства, для нас общественников.

Так, к примеру, из по опыта своей проектной работы за 7 лет, которая осуществлялась за счет иностранных привлеченных средств, самым востребованным культурно-досуговым мероприятием для пожилых людей в Барановичском регионе  стали экскурсии,  особенно, паломнические, по святым местам.     Для, турбизнеса, к сожалению,  пожилой человек  не привлекательный клиент.
Так, к примеру, стоимость экскурсии Барановичи-Жировичи, порядка 30-50 рублей – это не малые деньги для пенсионера.  В большинстве своем, не позволит себе такую экскурсию пенсионер.
НО, если бы нам, общественникам дали, возможность осуществлять предпринимательскую деятельность, то ее стоимость для экскурсанта- пожилого человека  вразы можно было снизить за счет суммарной оплаты- за счет частично привлеченных средств, пожертвований и частично за счет взимания оплаты с пожилых людей, а это еще и  дополнительные налоги в бюджет нашей страны.  Население в Беларуси стареет, к сожалению. По этой же схеме вполне, возможно,  внедрить и другие востребованные услуги и мероприятия, для  которых в настоящее у нас «связаны» руки,